CD 9ο
ΕΙΡΜΟΙ ΠΕΤΡΟΥ ΜΠΕΡΕΚΕΤΗ ΜΕ ΚΡΑΤΗΜΑΤΑ ΙΩΑΝΝΟΥ, ΔΑΝΙΗΛ, ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΟΥ
Περιεχόμενα
- Tην σην ειρήνην ηχ α΄ Κε Πέτρου Mπερεκέτη (ακμή περ. 1680-1710/1715), με Κράτημα [Iωάννου πρωτοψάλτου, ακμή περ. 1730-†1770] 14'.08".
- Θεόν ανθρώποις ηχ πλ β΄ Πέτρου Mπερεκέτη με Kράτημα Δανιήλ πρωτοψάλτου (ακμή περ. 1740-1789).14'.41" (7'.59" το Κείμενο + 6'.40" το Κράτημα).
- Πώς σου την χάριν υμνήσαιμι ηχ πλ δ΄ Πέτρου Mπερεκέτη με Kράτημα Xουρμουζίου Xαρτοφύλακος (ακμή περ. 1790-†1840). 27'.19" (13'.12" το Κείμενο και 14'.08" το Kράτημα).
Σχολιασμός
Στο 9ο CD ψάλλει ο ηδύφωνος πρωτοψάλτης Καβάλας Ματθαίος Τσαμκιράνης (1925 - †2006). Πρόκειται για παραρτηματική, νεώτερη ηχογράφηση (1993) και περιορίζεται σε τρεις (3) Καλοφωνικούς Ειρμούς του Πέτρου Μπερεκέτη, με Κρατήματα, από την εκδοχή του “Ταμείου Ανθολογίας” (Κων/πολη 1824). Η ιδιαιτερότητα εδώ βρίσκεται στη μεταγραφή του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος (δείγματα της οποίας κρίθηκε αναγκαίο να συμπεριληφθούν στην παρούσα έκδοση) και στα συσωματωμένα εκδοτικά στο Κείμενο σχετικά Κρατήματα των “νεωτέρων διδασκάλων”. Η ερμηνεία στους Καλοφωνικούς Ειρμούς του Ματθαίου Τσαμκιράνη, λιτή, στιβαρή, εμμελής, παρουσιάζει επιπλέον ειδικό ενδιαφέρον. Όχι μόνο γιατί στοιχείται εντυπωσιακά στην έντεχνη ερμηνευτική άποψη του Θρασύβουλου Στανίτσα, αλλά και γιατί εδράζεται, ταυτόχρονα, σε ένα ασυνήθιστα πλούσιο συναισθηματικό και βιωματικό λαϊκό υπόστρωμα (στοιχείο ιδιαίτερα χρήσιμο και αποτελεσματικό για τον ειδικό χαρακτήρα των μελών αυτών). Και οι τρεις ερμηνευόμενοι ειρμοί κρίνονται άξιοι ιδιαίτερης μνείας: ο επικλητικός Την σην ειρήνην δος ημίν ηχ α΄ Κε, σε αποκλειστική εδώ εκτέλεση, με το συμπληρωματικό Κράτημα του Ιωάννου πρωτοψάλτου· ο γνωστός από την ερμηνεία του Στανίτσα Θεόν ανθρώποις ιδείν αδύνατον ηχ πλ β΄ με το πολυερμηνευμένο (στην έκδοση) Κράτημα του Δανιήλ πρωτοψάλτου και ο Θεομητορικός Πώς σου την χάριν υμνήσαιμι ηχ πλ δ΄ με το ομόλογο Κράτημα του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος και σε μιαν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα παραλληλία με την όμοια ερμηνεία, σε Κείμενο και Κράτημα, του Χαρίλαου Ταλιαδώρου (επόμενο CD 10o, αρ. 3 και 4).
Tην σην ειρήνην ηχ α΄
Ο τελευταίος του ήχου αυτού, επικλητικός και εξίσου διακηρυκτικός, είναι ο ειρμός Την σην ειρήνην ηχ α΄ Κε, ο οποίος εκτελείται από τον στιβαρό και ηδύφωνο Ματθαίο Τσαμκιράνη. Πρόκειται για τον ειρμό της ε΄ Ωδής του προεόρτιου Κανόνα (της 20ής Δεκ.) των Χριστουγέννων (και της Τρίτης) Ωδήν επινίκιον ηχ α΄, ένα επικλητικό και δοξολογικό Χριστολογικό κείμενο, ελαφρά παραλλαγμένο στους ακροτελεύτιους στίχους: Την σην ειρήνην δος ημίν Υιέ τον Θεού• άλλον yap εκτός σού Θεόν ου γινώσκομεν, το άνομά σου ονομάζομεν, ότι Θεός πρώτος σύ ει• και μετά ταύτα και εις τους αιώνας σύ ει ο Θεός ημών. Ως μέλος ο εκτενής αυτός ειρμός είναι από τους πιο ανοικτούς και δοξολογικούς του Πέτρου Μπερεκέτη, με εντελώς πρωτότυπη και ιδιάζουσα καλοφωνική ανάπτυξη. Καταρχήν, ο ήχος είναι ο αγαπητός στον Μπερεκέτη αρχαίος πρώτος τετράφωνος (βάση Κε) πανηγυρικός και χαρμόσυνος. Το μέλος οδεύει συνεχώς σε υψηλούς και εξαγγελτικούς τόνους, στο σταθερό δοξαστικό ηχόχρωμα, αποδίδοντας λαμπρά το διακηρυκτικό νόημα του συμβολικού (προφανώς) και περιστασιακού αυτού κειμένου. Ωστόσο, σημαντική πρέπει να θεωρηθεί εδώ η ερμηνεία από τον Ματθαίο Τσαμκιράνη. Δεν είναι μόνο η στιβαρή ηδυφωνία, το διαυγές ηχόχρωμα, η λαϊκότροπη εκφορά, είναι προπάντων η εξαγγελτική και βεβαιωτική διάθεση, οι υψηλοί μελωδικοί τόνοι, ο οίστρος και η μέθεξη. Στοιχεία τα οποία ανταποκρίνονται άριστα στον ουσιαστικό χαρακτήρα του ειρμού. Πρέπει μάλιστα να σημειωθεί ότι ο Ειρμός εκτελείται κατά τη μεταγραφή του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος (από το «Ταμείον Ανθολογίας», 1824) και σε συνάρτηση με το γνωστό Κράτημα (Τοτο) του Ιωάννου πρωτοψάλτου (κατά την νεωτερική εκδοχή του Χουρμουζίου). Μια από τις ωραιότερες, και ιδιαίτερα εύηχες, ερμηνείες του οικείου Σώματος των Καλοφωνικών Ειρμών, χωρίς καμιά προφορική ερμηνευτική παράδοση.
Κατέβασμα
Βυζαντινό Μουσικό Κείμενο |
Ευρωπαϊκό Μουσικό Κείμενο
- Σχολιασμός - παρουσίαση των άλλων δύο (2) Καλοφωνικών Ειρμών του 9ου CD στα ένθετα Βιβλία του Σώματος, τόμ. Α΄, Μέλη και Σχολιασμοί, σ. 85-86 Θεόν ανθρώποις και σ. 90-92 Πώς σου την χάριν