Αρχική » Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής » Ανθολογίες » CD » ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΟΓΔΟΗ

ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΟΓΔΟΗ

Καταβασίες Πέτρου Πελοποννησίου (Σύνθεση περ. 1764-1770)

Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής - Ανθολογίες

1 CD (ΜΑ 08)
Διάρκεια: 67'.21''
Ηχογράφηση: 1990-1991
Ψάλλει: Μητροπολίτης Νικόδημος Βαλληνδράς

Βιβλίο 116 σελίδες [Μέλη και Ηχογραφικά δεδομένα - Ειρμολόγιο Πέτρου Πελοποννησίου - Ηχογράφηση και Ερμηνεία - Επιμέρους Σχολιασμοί - Μητροπολίτης Νικόδημος Βαλληνδράς - Πέτρος Πελοποννήσιος - Τα Μουσικά Κείμενα - Περιεχόμενα Σώματος Καταβασιών - Περιεχόμενα Ανθολογιών]

Αθήνα 1999, ISBN 960-8009-08-1

Περιεχόμενα

  1. Άσωμεν πάντες λαοί ηχ α΄. Ωδές α΄-θ΄. Κυριακής του Θωμά. 14'.08''.
  2. Ανοίξω το στόμα μου ηχ λέγετος. Ωδές α΄-θ΄. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. 13'.14''.
  3. Τω σωτήρι θεώ ηχ πλ α΄. Ωδές α΄-θ΄. Αναλήψεως. 9'.19''.
  4. Σταυρόν χαράξας Μωσής ηχ πλ δ' Γα. Ωδές α΄-θ΄. Της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. 16'.13''.
  5. Τω την άβατον ηχ β΄ χρωματικός. Ωδές α΄, η΄, θ΄ (με όλα τα τροπάρια). Μεγάλης Δευτέρας. 16'.22''.

Σχολιασμός

Στην παρούσα Ανθολογία (με τον ταξινομικό αριθμό Ανθολογία Όγδοη) περιλαμβάνονται, από το σύνολο του ηχογραφημένου Ειρμολογίου, πέντε (5) Κανόνες (συνολικά 46 Καταβασίες). Η εκλογή έχει γίνει και εδώ με βάση κυρίως τον τρόπο ερμηνείας, την ποικιλία των ήχων, την ενδεικτική κάλυψη του εορτολογικού κύκλου, ακόμη την παράθεση χαρακτηριστικών μελών του όλου Ειρμολογίου του Πέτρου Πελοποννησίου.

Η πρώτη (1η) ομάδα Καταβασιών είναι του Κανόνα της Κυριακής του Θωμά Άσωμεν πάντες λαοί ηχ α' σε ύφος, όπως είναι φυσικό (ως αναστάσιμου κανόνα), επινίκιο και χαρμόσυνο. Η ερμηνεία στις Καταβασίες αυτές, ομόλογη προς την ιδέα του ποιητικού και μουσικού κειμένου, είναι έντονα ρυθμική και εξίσου πανηγυρική και χαρμόσυνη. Σταθερή και στιβαρή αναδύνει ταυτόχρονα τη λειτουργική εμπειρία και την εορταστική κατάνυξη. Με το πρώτο αυτό δείγμα ερμηνείας εισάγεται κανείς αμέσως στο εκκλησιαστικό και αρμόδιο ύφος του Ειρμολογίου των Καταβασιών του Πέτρου Πελοποννησίου.

Κατέβασμα
Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο


Η δεύτερη (2η) ομάδα είναι οι Καταβασίες του γνωστού Κανόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (και του Ακαθίστου) Ανοίξω το στόμα μου στον ήπιο τρόπο του αφηγηματικού λεγέτου. Πρόκειται για τις Καταβασίες που, κατά την πατριαρχική τάξη (και το οικείο Τυπικό), ψάλλονται στις περισσότερες γιορτές του Χρόνου. Σ’ αυτές το ύφος, όντως αφηγηματικό και ήπιο, υποβάλλει ταυτόχρονα σθένος και ηδύτητα. Η ερμηνεία εδώ είναι, στο σύνολό της, πράγματι εντυπωσιακή: σταθερή και ισόρροπη, με ιδιάζουσα τεχνική και ομόλογη έμφαση, ταυτόχρονα κατανυκτική, ήρεμη, εκκλησιαστική. Ένα από τα πιο οικεία παραδοσιακά μέλη αναδεικνύεται έξοχα, στην περίπτωση αυτή, με τη λαμπρή αργοσύντομη σύνθεση του Πέτρου Πελοποννησίου και την ανάλογη ερμηνεία του μητροπολίτη Νικοδήμου Βαλληνδρά.

Κατέβασμα
Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο


Η τρίτη (3η) ομάδα είναι οι Καταβασίες του Κανόνα της Αναλήψεως Τω σωτήρι θεώ στον πλ α΄ ήχο με βάση τον Κε, ένα από τα πιο θριαμβικά και υψίτονα μέλη της Συλλογής του Ειρμολογίου. Η ερμηνεία σ’ αυτές, εξίσου δυναμική και στεντόρεια, αποτυπώνει εξαίρετα τον βαθύτερο χαρακτήρα και την ουσία του μέλους, καθώς προβάλλει το θριαμβικό και νικητήριο σε έντονο βαθμό. Oι Καταβασίες αυτές, όπως μάλιστα ερμηνεύονται στη συγκεκριμένη περίπτωση, δείχνουν μέρος μόνο από τους μεγάλους και κρυμμένους θησαυρούς (άγνωστους ακόμη στους πολλούς) της εκκλησιαστικής ποιητικής τέχνης και ψαλμωδίας.

Κατέβασμα
Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο


Η τέταρτη (4η) ομάδα είναι οι Καταβασίες του Κανόνα στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού Σταυρόν χαράξας Μωσής σε ήχο πλ δ΄ με βάση τον Γα. Το μέλος σ’ αυτές, ομόλογο απόλυτα και πάλι προς την ιδέα του ποιητικού κειμένου, είναι το ίδιο εκφραστικό και πλούσιο, περισσότερο ωστόσο εμβατηριακό και μεσόφωνο. Επίσης, η ερμηνεία, εμφαντική και εύφωνη, κυριαρχείται και εδώ από την αυτεπίγνωση και την άνεση της λειτουργικής εμπειρίας και πράξης. Και επιπλέον, ηχεί με λαμπρό και διαυγές ηχόχρωμα, με εύρος, με αρχοντική και επιβλητική διατύπωση, ακόμη με λιτά και, ταυτόχρονα, πλουσιότυπα μελίσματα. Ένα όντως εξαιρετικό μέλος σε μια, κατά συγκυρίαν, εξαιρετική εκτέλεση.

Κατέβασμα
Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο


Η πέμπτη (5η), και τελευταία, ομάδα είναι οι Καταβασίες (και τα τροπάρια) του Κανόνα (Τριωδίου) της Μ. Δευτέρας Τω την άβατον ηχ β΄ (χρωματικός), από τα ωραιότερα και δυσκολότερα, ρυθμικά και μετρικά, μέλη (όπως και οι υπόλοιποι Κανόνες της Μ. Εβδομάδας): σε ήπιους και μελωδικούς τόνους, αφηγηματικό ύφος, ισοτονική σχεδόν διατύπωση, χωρίς υψίτονες εξάρσεις, όπως απαιτεί άλλωστε ο τρόπος και το ήθος της Μ. Δευτέρας. Και στην εκτέλεση αυτή είναι έκδηλη η απόλυτη κατοχή των εκφραστικών μέσων, κυρίως όμως η έντονη συνείδηση του ρυθμικού σχήματος και η αποτύπωση του ειδικού μελικού χρωματικού φάσματος. Εξαίρεται ακόμη στις Καταβασίες αυτές η ευφωνία, η διαύγεια και η επιβλητική βαθύφωνη απόδοση. Και εδώ ένα από τα πολύ γνωστά λειτουργικά μέλη αναδεικνύεται λαμπρά στην εξαιρετική σε ύφος πεποικιλμένη σύνθεση του Πέτρου Πελοποννησίου και στην ανεπανάληπτη βιωματική εκτέλεση του μητροπολίτη Νικοδήμου Βαλληνδρά.

Κατέβασμα
Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο Μουσικό Κείμενο


Γενικό Σχόλιο

Τα δημοσιευόμενα αυτά δείγματα (5 Κανόνες, 46 Καταβασίες-Τροπάρια) είναι από τα ωραιότερα και περισσότερο χαρακτηριστικά αργοσύντομα ειρμολογικά μέλη του Πέτρου Πελοποννησίου. Μιά αρχαιότατη παράδοση, το Ειρμολόγιο, έχει βρει τη νεώτερη κλασική μορφή του χάρη στη μουσική ιδιοφυΐα του μεγάλου αυτού εκκλησιαστικού συνθέτη. Και μάλιστα, όπως αυτή η ασματική παράδοση διαμορφώθηκε στην Κωνσταντινούπολη (και σε παλαιότερο Αγιορειτικό επώνυμο και ανώνυμο υλικό). Στην ουσία, πρόκειται για ένα μουσικό είδος, το οποίο διασώζει στο ακέραιο την ισοστοιχία Λόγου και Μέλους και στο οποίο η μουσική έκφραση υπηρετεί και αναδεικνύει λαμπρά την ιδέα του ποιητικού κειμένου. Με τα δεδομένα αυτά, το Ειρμολόγιο των Καταβασιών του Πέτρου Πελοποννησίου παραμένει ένα από τα σπουδαιότερα μουσικά βιβλία στην ιστορία της νεώτερης (ακόμη και της παλαιότερης) Εκκλησιαστικής μουσικής. Η σημασία του γίνεται σήμερα περισσότερο αισθητή, καθώς έχει ηχογραφηθεί ολόκληρο, και μάλιστα σε μια ερμηνεία αυθεντική και παλαιότροπη που στηρίζεται, ταυτόχρονα, στη μακρόχρονη βιωματική λειτουργική εμπειρία και πράξη. Έτσι, η συμβολή του μητροπολίτη Νικοδήμου Βαλληνδρά αποβαίνει καίρια στην προβολή (και ανάδειξη) σπουδαίων εκφραστικών μορφών της Εκκλησιαστικής ψαλμωδίας και παράδοσης.