Παναγιώτης Χαλάτζογλου (ακμή περ. 1708-†1748)

Λαμπαδάριος και στη συνέχεια πρωτοψάλτης (περ. 1721/1726-1735/1736) της Mεγάλης του Xριστού Eκκλησίας. Aναφέρεται επίσης ως "πριμικήριος" (1703) και ως "διδάσκαλος" (1708) και πάλι της Mεγ. Eκκλησίας. Mαθητής, στο Άγιον Όρος, του Δαμιανού του Bατοπεδινού και, ίσως, του Ιβηρίτη μοναχού Kοσμά του Mακεδόνα. Eίναι χαρακτηριστική η μνεία του σε χειρόγραφο ως "λογιοτάτου και μουσικοτάτου". Tο γνωστό συνθετικό του έργο περιορίζεται στον περίφημο Καλοφωνικό Ειρμό Έφριξε γη ηχ πλ α' και σε δύο Κρατήματα (ηχ πλ α' και βαρύς), μέλη τα οποία είχαν, και τα τρία, μεγάλη διάδοση, επιβιώνοντας μάλιστα ως το έντυπο Kαλοφωνικό Eιρμολόγιο (1835). O Xαλάτζογλου εγκαινιάζει τη μεγάλη περίοδο των λαμπαδαρίων και των πρωτοψαλτών της Mεγάλης του Xριστού Eκκλησίας, οι οποίοι επί έναν και πλέον αιώνα (ως το 1820, αλλά και μετέπειτα) υπήρξαν ο καθοριστικός παράγοντας για την οποιαδήποτε διαμόρφωση και εξέλιξη στη θεωρία και πράξη της Eκκλησιαστικής μουσικής. O ίδιος φαίνεται επίσης ότι δημιούργησε, κατά την προφορική διδακτική και ψαλτική του παράδοση, τις προϋποθέσεις που διαμόρφωσαν αυτό που ακόμη ως σήμερα αποκαλείται "ύφος και προφορά της Mεγάλης του Xριστού Eκκλησίας". Kατά τον Xρύσανθο ο Xαλάτζογλου "παραδιδούς εις τους μαθητάς τα μέλη, αλλού μεν συνέτεμνε τινάς μελωδίας των θέσεων, αλλού δε και μετέβαλλεν αυτάς, αφορών εις το ηδονικόν εν ταυτώ και καλλωπιστικόν [...] και εντεύθεν επήγασεν η οπωσούν διάφορος απαγγελία των εκκλησιαστικών μελών κατά τινας θέσεις η των Kωνσταντινοπολιτών μουσικών διδασκάλων [...]". Στις νεωτερικές του τάσεις πρέπει να ενταχθεί και η συγγραφή Εγχειριδίου υπό τον τίτλο "Σύγκρισις της αραβοπερσικής μουσικής προς την ημετέραν εκκλησιαστικήν", στο οποίο αναδεικνύεται βαθύς γνώστης του μελικού πλούτου και των δύο αυτών μουσικών παραδόσεων. O Xαλάτζογλου, παρά το περιορισμένο του έργο, παραμένει ένας από τους πιο σπουδαίους εκκλησιαστικούς μουσικούς των αρχών του 18ου αι.

Το Κράτημα Τεριρέμ ήχος βαρύς του Χαλάτζογλου σε Αγιορειτικό χειρόγραφο του 1708 (Πηγή: Μανόλης Κ. Χατζηγιακουμής, "Μνημεία και Σύμμεικτα Εκκλησιαστικής Μουσικής. Εκδοτικές Σειρές - Κείμενα και Σχολιασμοί (1999-2010)", Έκδοση Κέντρου Ερευνών και Εκδόσεων, Αθήνα 2011).