Μιχαήλ Χατζηαθανασίου (1880-†1948)

Γεννήθηκε (1880) στην Κάτω Παναγιά περιοχής Σμύρνης, όπου και διδάχθηκε τα πρώτα μουσικά (από τον Κωνσταντίνο Ρεπάκη). Ενωρίς (1895) εγκαταστάθηκε στη Χίο ως αριστερός ψάλτης στη Μονή Αγίων Αναργύρων (συμπληρώνοντας τη μουσική του παιδεία από τον ηγούμενο της Μονής παπα-Χατζη Γεννάδιο) και οριστικά (1901) στην Κωνσταντινούπολη. Εδώ μαθήτευσε κοντά στον Γιάγκο Στόικο (μαθητή του Παναγιώτου Κηλτζανίδη) και στη Μουσική Σχολή στο Φανάρι (1902-1903). Σχετίσθηκε στενά (1915 κ.εξ.) με τον Νηλέα Καμαράδο, του οποίου υιοθέτησε τις θεωρητικές απόψεις στη μουσική και το γραφικό σύστημα. Χρημάτισε ψάλτης, αρχικά στη Μονή του Χριστού στην Πρίγκηπο και έπειτα στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής στο Βαλουκλή, πρώτα ως αριστερός (1903-1915) και στη συνέχεια ως δεξιός (1915 κ.εξ.). Δίδαξε επίσης, για μικρό διάστημα, στη Μουσική Σχολή στο Φανάρι και ακόμη (1928 κ.εξ.) στη Θεολογική Σχολή Χάλκης. Ανέξειξε πλειάδα μαθητών, ανάμεσα στους οποίους και ο Θρασύβουλος Στανίτσας. Ωστόσο, πέρα από την ψαλτική ιδιότητα ο Μιχαήλ Χατζηαθανασίου διακρίθηκε προπάντων ως καινότροπος εκκλησιαστικός συνθέτης και ως θεωρητικός της μουσικής. Ανήκει στον κύκλο των εξω-πατριαρχικών Κωνσταντινουπολιτών μουσικών και δασκάλων (ανάμεσά τους ο Παναγιώτης Κηλτζανίδης, ο Νηλέας Καμαράδος και ο Ιωάννης Παλάσης), οι οποίοι, προς το τέλος του 19ου αι. και κυρίως στο α' μισό του 20ού, εκπροσωπούν περισσότερο μιαν, ευρύτερα, ανατολική εκκλησιαστική μουσική παράδοση. O κύκλος αυτός (με εισηγητή κυρίως τον Νηλέα Καμαράδο) εγκαινιάζει επίσης τους πολυπρόσωπους χορούς στις εξω-λειτουργικές εκδηλώσεις, αλλά και σε ναούς της ευρύτερης Κωνσταντινούπολης (πρακτική που ακολούθησαν στη συνέχεια ο Κωνσταντίνος Πρίγγος και ο Θρασύβουλος Στανίτσας). Στον συγκεκριμένο τομέα της σύνθεσης έχει μελοποιήσει: αρκετά Λειτουργικά με Άξιον εστίν σε διαφόρους ήχους, τα οποία ψάλλονται συχνά και σήμερα, Χερουβικά (4 στάσεις), Κοινωνικά των Κυριακών, Κοινωνικά σε μνημόσυνα, Δοξαστικά διαφόρων εορτών, και πολλά άλλα (πολλά από τα μέλη του αυτά βρίσκονται δημοσιευμένα και σε νεώτερες Συλλογές, ειδικότερα στην υπό τον τίτλο "Μουσική Ζωοδόχος Πηγή", εκδ. Πολυχρονάκη, Νεάπολη Κρήτης 1975, η οποία και περιέχει σχεδόν όλες τις δικές του συνθέσεις). Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και ένα (δημοσιευμένο) θεωρητικό του εγχειρίδιο υπό τον τίτλο "Αι Βάσεις της Βυζαντινής Μουσικής" (Σταμπούλ, Τύποις Αδελφών Τσιτούρη, άπμη' [1948]). Γενικότερα, πρόκειται για έναν από τους πιο ενδιαφέροντες, και τους πιο γνωστούς, εξω-πατριαρχικούς Κωνσταντινουπολίτες εκκλησιαστικούς μουσικούς και δασκάλους.