Αρχική » Βιογραφικά » Χρυσάφης ο Νέος

Χρυσάφης ο Νέος (Ακμή περ. 1650 - 1685)

Επωνυμούμενος νέος σε αντίθεση προς τον Χρυσάφη τον παλαιό (Μανουήλ Δούκα, της εποχής της Αλώσεως). Πρωτοψάλτης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Με τον Χρυσάφη εγκαινιάζεται η περίοδος της πρώτης μεγάλης ακμής (1650-1720) του εκκλησιαστικού μέλους μετά την Άλωση. O ίδιος υπήρξε από τους πιο σπουδαίους, και περισσότερο καινοτόμους, εκκλησιαστικούς μουσικούς των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Δύο υπήρξαν οι μεγάλες καινοτομίες του Χρυσάφη: 1) Η κατά νέον τρόπο μελοποίηση του Στιχηραρίου του Μανουήλ Χρυσάφη "εν καινώ τινι καλλωπισμώ και μελιρρυτοφθόγγοις νεοφανέσι θέσεσι", όπως σημειώνεται στο σωζόμενο αυτόγραφό του (1655). 2) Η κατά νέον επίσης τρόπο μελοποίηση του κοινού Αναστασιματαρίου και πάλι "εν καινώ τινι καλλωπισμώ και μελιρρυτοφθόγγοις νεοφανέσι θέσεσι", σύμφωνα με το σωζόμενο και εδώ αυτόγραφό του (1671). Και τα δύο αυτά βιβλία, ιδιαίτερα το Αναστασιματάριο, είχαν πολύ μεγάλη επιβολή και διάδοση. Από τα μέλη της Παπαδικής ο Χρυσάφης εμελοποίησε Θεοτοκία, Μαθήματα, Πασαπνοάρια του Όρθρου, Δοξολογίες, Φήμες και Πολυχρονισμούς (κείμενο και μέλος συχνά του ίδιου), Πολυελέους, Κοινωνικά των Κυριακών, της Εβδομάδας και του Ενιαυτού, Χερουβικά, τον νεκρώσιμο Άμωμο, και πολλά άλλα. Αρκετά από αυτά βρίσκονται στα σωζόμενα σήμερα (6) αυτόγραφά του, Ανθολογίες της Παπαδικής ως επί το πλείστον (αχρόνιστα και χρονολογημένα μεταξύ των ετών 1665-1680). Η μεγάλη συχνότητα των έργων του στη χειρόγραφη παράδοση δείχνει την ιδιαίτερη αίγλη της μουσικής προσωπικότητας του Χρυσάφη, ο οποίος κατόρθωσε πράγματι να επιβάλει την ανανέωση του παλαιού παραδοσιακού μέλους. Από την άποψη αυτή, ο Χρυσάφης ο νέος αποτελεί αποφασιστικό σταθμό στην ιστορία της εκκλησιαστικής μουσικής, στοιχούμενος ανάμεσα στους κορυφαίους του καιρού του (τον Γερμανό Νέων Πατρών, τον Μπαλάσιο και τον Πέτρο Μπερεκέτη).

αυτόγραφο Αναστασιματάριο Χρυσάφη του νέου Προσωπογραφία Χρυσάφη του νέου

Δείγμα από το αυτόγραφο Αναστασιματάριο Χρυσάφη του νέου, έτος 1671, και Προσωπογραφία του ίδιου από Αγιορετικό χειρόγραφο του 1815 (Πηγή: Μανόλης Κ. Χατζηγιακουμής, "Χειρόγραφα Εκκλησιαστικής Μουσικής 1453-1820", έκδοση Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 1980).